Kötü ağız alışkanlıkları arasında en sık görülen davranış parmak emme alışkanlığıdır. Doğumdan itibaren çocukların en büyük duyu kaynaklarından biri ağızdır ve buldukları hemen hemen her şeyi ağızlarına götürerek tanırlar. Özellikle ilk bir yılda bebeklerin çoğunda parmak emme davranışı gözlemlenebilir. 3 yaşına kadar gerek yeni süt dişlerinin çıkması, gerek çocuğun karşılaştığı utanma, sıkılma gibi zorluklar karşısında parmak emme davranışı gözlemlenebilir. 4 yaşından sonra devam eden parmak emme davranışı; çocuğun oral dönemde kalmak istemesi, duygusal eksiklik, korku ya da anksiyetesini dile getiriş şekli olabilir ve patolojik kabul edilir.
Parmak emme alışkanlığının ortaya çıkarabileceği durumlar:
- Ön açık kapanış
- Alt kesicilerin geriye, üst kesicilerin ise ileriye itimi
- Arka azı dişlerind kapanış bozuklukları
- Damak kubbesinin derinleşmesi
- Konuşma bozuklukları
- Parmak şeklinin bozulması ve parmak kuruluğuna bağlı egzama
- Parmağın ağza sokulmasına bağlı enfeksiyona yatkınlık
Parmak emme davranışının ortodontik bozukluklara sebebiyet verdiği bir gerçek olsa da yapılan çalışmalar davranışın 4 yaşına kadar bırakıldığında daimi dişlerin sürmesiyle ortodontik problemlerin kısmen düzelebileceğini söylemektedir. Bu davranış ne kadar erken bırakılırsa vereceği hasar da o kadar azalmış olur.
Parmak emen bir çocuğu azarlamak, suçlamak ya da cezalandırmak onun endişesini arttırıp bu davranışı şiddetlendirebilir. Bu sebeple bu davranışa neyin sebep olabileceğinin bulunması önemlidir. Çocuğu dinleyip anlamaya çalışmak ve bu davranışı bırakabileceği yönünde cesaretlendirmek doğru olacaktır.
Pedodontistlerin bu kötü alışkanlığı önleme amacıyla uyguladıkları sabit ya da hareketli ağız içi apareyler ile bu alışkanlık kırılabilir, aynı zamanda bu alışkanlığın duygusal yönünü çözümlemek için psikolog ya da pedagoglardan yardım alınabilir. Parmak emme alışkanlığında bu davranışın süresi ve sıklığı çok önemlidir. Bu davranışın erken tanı ve tedavisi, ileride karşılaşılabilecek problemlerin önünü keser. Uygulanan bu apareyler, ileri yaşta daha uzun ve zorlu olabilecek tedavi ihtiyacını azaltır.
Fissür örtücü uygulaması nedir ve nasıl yapılır?
Fissür örtücüler, daimi (küçük/büyük) ve süt azı dişlerinin çoğunlukla çiğneme yüzeylerinde bulunan anatomik girintilerine çürük oluşumuna zemin hazırlamasını engellemek için yapılan kapatma (mühürleme) uygulamalarıdır.
Farklı Dental materyaller kullanılarak (rezin-cam iyonomer-kompomer gibi) diş yüzeyinde yapılan hazırlık sonrası dişe uygulanır. Yapılacak dişte renklenme veya çürük başlangıcı yoksa dişe herhangi bir zarar vermeden uygulanır. Çürük başlangıcı veya renklenme olan dişlerde ise gerek görülürse bu bölgenin şüpheli dokusu yüzeysel olarak aşındırılarak işlem yapılır. Aslında fissür örtücüler çürük bulunmayan dişlere uygulanan basit dolgulardır.
Fissür örtücüler için en önemli zamanlama, süt azı dişleri için süt dişlenmenin tamamlandığı 3 yaş sonrası çocuğun diş hekimi koltuğuna kendi isteğiyle oturup işlem yaptırmaya başladığı zamandır. Daimi azı dişleri içinse 1. azı dişlerin sürdüğü 6 yaş ve 2. azı dişlerin sürüdüğü 11-12 yaş civarıdır. Küçük azı dişleri için de ortalama olarak 9-12 yaş arası dişlerin sürmesini takiben yapılmalıdır.
Fissür örtücülerin ortalama ömrü 10-12 seneyi bulmaktadır. Ancak bu süre kişiden kişiye ve kullanılan materyale göre değişkenlik göstermektedir.
Fissür örtücüler çürük potansiyeli yüksek veya değil tüm çocuklara uygulanması tavsiye edilmektedir. Ancak şunu da belirtmek gerekir ki beslenme içeriği bozuk, karbonhidrattan zengin gıda tüketen, fırçalama alışkanlığı yetersiz olan çocuklarda bu uygulamalar tek başına çürük önlemede yetersiz kalmaktadır.